Chleb – krótki przewodnik po najpopularniejszym produkcie świata
Na łamach naszego blogu już niejednokrotnie pisaliśmy o tym, jak różnią się różne kraje pod względem obyczajów i tradycji związanych z gotowaniem. Odwiedzając każde kolejne państwo można napotkać różnego rodzaju potrawy ? mniej i bardziej wykwintne, droższe i tańsze, kwaśne, gorzkie, słodkie. W absolutnie każdym regionie jednak można spotkać chleb, który jest zdecydowanie najpowszechniejszym produktem spożywczym na świecie. Ale czy tak naprawdę chleb z Włoch nie różni się niczym od tego z Polski? Z pewnością różnice są zauważalne. Pewne jest jednak jedno ? że chleb jest nieodzowną częścią diety większości ludzi na całym świecie, nie tylko tych pochodzących z naszego kraju.
Historia chleba
Historycznie rzecz ujmując chleb jest jednym z najstarszych produktów żywnościowych świata. Jak wynika z wielu źródeł, jego produkcję praktykowano już nawet sześć tysięcy lat przed naszą erą. Naturalnie rzecz biorąc robiło się to na znacznie mniejszą skalę niż współcześnie. Od obecnego chleba różniła go jednak nie tylko sama skala produkcji, ale sposób wytwarzania oraz składniki. Na początku wcale nie przypominał on znanego nam dziś pieczywa, a raczej był czymś w rodzaju pasty z mąki i wody. Dopiero po jakimś czasie pomyślano o jego wypiekaniu ? początkowo w popiele, a nieco później w piecach.
Sama forma chleba również się różniła ? tysiące lat temu chleb bardziej przypominał swoiste placki, a mniej wyrośniętą masę, z jaką mamy do czynienia teraz. Forma ta zresztą wcale nie została zapomniana, a wiele tego typu ?chlebowych placków? na stałe wpisało się w kulturę i tradycję kulinarną wielu państw. Wystarczy na przykład wspomnieć o meksykańskiej tortilli czy arabską pitę.
Naturalnie rzecz biorąc wraz z upływem czasu cały koncept chleba ewoluował, co doprowadziło do zaczęcia wykorzystywania tak zwanego zakwasu, to jest naturalnego środka mającego na celu spulchnienie ciasta. Powstały ze zmieszanej mąki i wody poddanych fermentacji zakwas od tamtego momentu uważany jest jako nieodzowny składnik pysznego zdrowego chleba ? również i dziś zwolennicy zdrowej żywności samodzielnie przygotowują zakwas, by cieszyć się najwyższej jakości chlebem.
Chleb niemal od razu stał się hitem ? był nie tylko tani w przygotowaniu, ale sprawdzał się w połączeniu z niemal każdym innym produktem. Stał się także bazą do różnego rodzaju ciast ? naturalnie rzecz biorąc ci wyżej urodzeni zajadali się lepszej jakości świeżym pieczywem ? ci z niższych klas społecznych z kolei często musieli zadowolić się resztkami, które mimo wszystko posiadały unikalny smak i zdrowe właściwości. Były w końcu produkowane bez jakiejkolwiek chemii.
Dziś tej dywersyfikacji klasowej na szczęście nie jesteśmy w stanie zaobserwować ? tym, co z niej zostało są najróżniejsze wariacje dotyczące chleba. Chociażby bułki, bagietki i inne.
Rodzaje chleba
Każdy doskonale zdaje sobie sprawę z tego, że przygotowanie chleba wcale nie jest skomplikowane i sprowadza się przede wszystkim do odpowiedniego wykorzystania mąki oraz wody z solą. Skąd zatem pochodzą najróżniejsze rodzaje chleba (nie mowa tu o pochodnych, jak bułki), które smakują, a często i wyglądają odmiennie? Cały sekret tkwi w wykorzystywanej do pieczenia mące.
Jeżeli do stworzenia chleba wykorzystujemy mąkę pszenną, pozyskamy dzięki niej właśnie pieczywo pszenne. Na bazie tego typu mąki powstaje zresztą nie tylko tradycyjny biały chleb, ale także chociażby bułki (przykładowo – kajzerki), bagietki francuskie. Często dodaje się do nich różnego rodzaju dodatki (chociażby tłuszcz, cukier czy mleko) celem pozyskania różnego rodzaju wariacji ciasta ? chociażby chałkę, bułkę do hot dogów czy tak zwane bułki maślane.
Kolejną mąką, którą często stosuje się do wypieków jest mąka żytnia w dwóch wariantach: jasnym i ciemnym. To właśnie na jej bazie powstaje uważany za najlepszy chleb razowy oraz ten pełnoziarnisty, polecany osobom znajdującym się na diecie.
Ostatnim z podstawowych rodzajów pieczywa jest to mieszane, to jest takie zawierające mąkę pszenną i żytnią, a często również i inne składniki, jak drożdże czy zakwas.
Zakwas
Zakwas, jak zostało wspomniane w akapicie poświęconym historii chleba, od wielu lat jest wykorzystywany do wypiekania tego właśnie produktu. Dziś chleby powstałe na jego bazie są uważane za najzdrowsze ? zwłaszcza, że zazwyczaj powstają w domowych warunkach. Zakwas jest również czymś niemal koniecznym do upieczenia chleba z mąki żytniej. Co prawda jest to możliwe przy wykorzystaniu drożdży, jednak jest to sztuka, która rzadko komu się powodzi.
Samo przygotowanie zakwasu jest bardzo proste, ale wymaga nieco cierpliwości ? nie ma bowiem takiej możliwości, by mieć gotowy zaczyn już po pierwszym dniu czy po kilku godzinach. Jak zatem przygotować zakwas? Otóż do słoika dodajemy garść mąki (około 100 g) i dolewamy do niej nieco letniej wody ? w ten sposób pozyskamy swoistą papkę o konsystencji śmietany. Taką miksturę pozostawiamy w bardzo ciepłym miejscu i przykrywamy, a po 12 godzinach mieszamy do powstania pęcherzyków powietrza. Przez cztery kolejne dni co 12 godzin mieszamy, a po 12 kolejnych dodajemy kolejną garść mąki i nieco dodatkowej wody. Po tym czasie zakwas nadaje się do użycia ? celem jego najefektywniejszego zastosowania należy to zrobić tuż po jego stworzeniu, a więc po ostatnim zamieszaniu. Wtedy chleb na pewno będzie najlepszej możliwej jakości.
Pieczenie chleba
Samo pieczenie chleba, gdy już posiadamy odpowiedni zakwas, którego przygotowanie opisane zostało powyżej, nie powinno sprawić problemu ? wystarczy przygotować około 8g tego zakwasu, 130 g wody, 156 g mąki żytniej pełnoziarnistej ? z tych składników przygotujemy zaczyn. Wystarczy wymieszać je ze sobą w misce, przykryć ściereczką i pozostawić w miejscu. Następnie możemy przystąpić do pieczenia samego chleba ? zaczyn łączymy zatem z około 234g mąki pszennej (550) oraz 136g wody (możemy ewentualnie dorzucić trochę przypraw). Dodajemy także drożdże (5g) i sól (7g) ? te składniki zagniatamy, a następnie przykrywamy ściereczką, tym razem czekając zaledwie godzinę. Formujemy bochenek i wstawiamy do piekarnika (a najlepiej pieca kamiennego) na około godzinę. Cały czas kontrolujemy to, jaki kolor przybiera nasze ciasto oraz jak duże jest.
Podsumowanie
Chleb niebezpodstawnie zyskał miano najpopularniejszego na świecie produktu spożywczego ? ma za sobą przecież kawał historii, a jego przygotowanie nie jest trudne (a przede wszystkim jest mało kosztowne). Dlatego też należy zwrócić uwagę na to, czy lepiej zakupić ten w sklepie, czy też samodzielnie przygotować chleb ? w ślad za naszymi przodkami, choć w nieco bardziej nowoczesny oraz przystępny sposób.
Dodaj komentarz