Wpływ cukru na zdrowie

Czy cukier jest zdrowy? Dyskusje na temat cukru i jego wpływu na zdrowie człowieka trwają już od wielu lat. Zaledwie kilka dekad temu uważano go za coś bardzo złego, za niezdrowy składnik naszej diety.

Cukry proste w diecie

Wtedy przemysł spożywczy znalazł sposób na to, żeby “przemycić” go do produktów, wprowadzając tak zwany syrop glukozowo-fruktozowy (ang. HFCS ? High Fructose Corn Syrop) i nazywając go prawdziwie zdrową alternatywą dla uważanego za szkodliwy cukru. Tak naprawdę jednak więcej korzyści w tej formie cukru mogli zobaczyć producenci żywności ? była ona bowiem tańsza, a zatem i bardziej opłacalna dla producentów.

Cukier a zdrowie

Dziś jednak obserwujemy wielki powrót cukru “na salony” ostatnio wszystkie produkty reklamuje się jako “słodzone cukrem”. Sytuacja jest więc zgoła odwrotna, niż kilkanaście (i kilkadziesiąt) lat temu, ludzie starają się uczynić  z tego “złego” z syropu glukozowo-fruktozowego poprzez oczernianie go. Gdzie leży tu jednak prawda i który z tych produktów jest zdrowszy? Jak się okazuje żaden. Cukier i HFCS są prawie takie same, jeżeli naturalnie mówimy o ich wpływie na organizm ludzki. Według większości naukowców i dziennikarzy, w tym Gary-ego Taubesa z “New York Times”, obie z tych substancji są tak samo szkodliwe. Mężczyzna użył nawet słowa trujące, którym posłużył się także renomowany amerykański badacz, Robert Lustig. Ten powiedział nawet, że cukier należy uważać za coś podobnego do alkoholu i papierosów. Coś, co może nas zabić.

Syrop glukozowo fruktozowy a cukier

Jeżeli chodzi o cukier zdrowie to składa się on z glukozy i fruktozy, mniej więcej w równomiernych ilościach. Tym, co odróżnia cukier od innych produktów spożywczych bogatych w węglowodany (ziemniaki, chleb) jest właśnie fruktoza – dwukrotnie słodszy zamiennik glukozy. W normalnych produktach znika ona w procesie trawienia, jednak nie w przypadku cukru. Jednym zdaniem – fruktoza czyni produkt słodszym. A syrop glukozowo-fruktozowy składa się zazwyczaj z aż 55% owej fruktozy (reszta to glukoza).


Syrop ten, wprowadzony do powszechnego użytku w latach siedemdziesiątych ubiegłego wieku, jest stosowany przede wszystkim w różnego rodzaju napojach gazowanych. Tak naprawdę jednak niczym nie różni się od zwykłego cukru ? organizm ludzki jednakowo reaguje na dostarczanie mu zarówno glukozy, jak i fruktozy. Jak zresztą powiedział Luc Tappy z Uniwersytetu w Lozannie, absolutnie nic nie sugeruje większej szkodliwości HFCS w porównaniu z innymi rodzajami cukru.

Co wynika ze spożywania fruktozy?

Wpływ cukru na organizm – O negatywnych efektach związanych ze spożywaniem różnych rodzajów cukru wspomina niemal każdy ? zbyt wiele poświęca się jednak czasu na ?walkę? pomiędzy cukrem a syropem glukozowo-fruktozowym, które jak wykazaliśmy są dokładnie takie same. Po co zatem je porównywać, skoro powinno się zamiast tego zastanowić, jaki wpływ mają one na nasz organizm i w jaki sposób to robią. Okazuje się, że obie substancje są źródłem tak zwanych pustych kalorii, pozbawione są witamin, minerałów, błonnika czy antyoksydantów.

Cukier glukozowo-fruktozowy

Tak naprawdę ich negatywny wpływ wynika w większej części nie z tego, jakie one są, ale jak dużo spożywają ich ludzie. Zazwyczaj cukier stosujemy jako zamiennik innych, bardziej odżywczych potraw. W związku z tym, że dostarczamy naszemu organizmowi pustych kalorii, często spożywamy go bez umiaru, co prowadzi do takich chorób cywilizacyjnych, jak nadwaga czy otyłość. Właśnie dlatego często kojarzy się cukrzycę z otyłością i to wcale nie bezpodstawnie.

Wpływ cukru na organizm

Jak powiedział wspomniany już wcześniej Lustig, szkodliwość cukru wcale nie ma jednak wiele wspólnego z pojęciem pustych kalorii, tak chętnie stosowanym przez jego przeciwników. Tak naprawdę problem wynika z fruktozy, którą zawiera, a konkretnie ze sposobu, w jaki jest ona metabolizowana. Jedząc glukozę (na przykład w ziemniakach czy chlebie) będzie ona zupełnie inaczej metabolizowana, niż w przypadku dostarczenia organizmowi fruktozy. Również skutki będą zgoła odmienne.

Za metabolizację fruktozy odpowiada przede wszystkim wątroba, podczas gdy cukier w organizmie (składający się z glukozy i fruktozy) metabolizuje cały organizm ludzki. Spożywając zatem cukier nasz organizm jest narażony na orgromny wysiłek ? lepiej byłoby zatem zdecydować się na samą glukozę (obecną między w skrobii). Warto również wspomnieć o tym, iż pijąc napoje zawierające cukier czy HFCS zrzucamy na nasz organizm swoistą ?bombę? ? fruktoza i glukoza dotrą do wątroby o wiele szybciej, co uczyni ich metabolizację jeszcze trudniejszą w negatywnym tego słowa znaczeniu.

W Stanach Zjednoczonych zostały przeprowadzone badania związane ze spożyciem fruktozy. Badanym zwierzętom podano tę substancję ? jak się okazuje, gdy odpowiednia jej ilość dotrze w określonym czasie do wątroby, w większości zostanie przetworzona na tłuszcz. Od razu jasne staje się, dlaczego to wszystko prowadzi do otyłości, ale nie tylko. Pojawia się tutaj bowiem tak zwane zjawisko insulinoodporności, które jest już o wiele bardziej niebezpieczne, bo może prowadzić do chorób serca czy cukrzycy.

vbk-sugar_260868f

Jak cukier wpływa na organizm

Potwierdziły to zresztą również przeprowadzone osiem lat temu w Ameryce badania, których wynik  wskazał na wpływ spożycia cukru na ryzyko zachorowania na choroby serca czy cukrzycę. Samo wskazanie jednak to wszystko, co pochodziło z badań ? ich autorzy bowiem nie posiadali odpowiedniego materiału, by definitywnie rozstrzygnąć sprawę. W związku z tym sam raport badań uznano za aprobatę cukru i jako taką używały go środowiska związane z przetwarzaniem cukru i kukurydzy. Czy jednak brak jednoznacznych dowodów świadczy o niewinności. Naukowcy twierdzą inaczej, jednak swoich stwierdzeń jak dotychczas nie są w stanie definitywnie udowodnić.

Wpływ cukru na zdrowie

Ich stanowiska również nie są jednak jednostronne. Istnieją tacy, jak chociażby Lustig, którzy uważają cukier i wszystkie produkty mu zbliżone za zło, które należałoby kompletnie wyeliminować z własnej diety. Są również ci, którzy powołują się na znany wszystkim doskonale argument związany z ?umiarem?. Według nich cukier i HFCS mogą stać się szkodliwe (zupełnie tak, jak każdy inny pokarm), gdy będą spożywane w zbyt dużych, nienaturalnych dla człowieka ilościach.  Tutaj jednak zaczynają się schody ? ile bowiem człowiek potrzebuje w swoim organizmie cukru?

Jaka dawka tak naprawdę byłaby zdrowa? To próbowali udowodnić amerykańskie instytucje. Dało się jednak zaobserwować pewnego rodzaju rozbieżność w ich stwierdzeniach, jedna bowiem powoływała się na fakt, że rocznie przeciętny Amerykanin spożywa 18kg cukru ponad normę, natomiast druga mówiła już o 34kg. Te różnice sprawiły, iż tak naprawdę żadnej z nich nie można było w pełni zaufać.

Faktem jest jednak, iż ostatnimi czasy mamy do czynienia ze swoistą epidemią otyłości i cukrzycy, obie z tych chorób zaczęto wiązać ze spożywaniem różnych odmian cukru. Stale nie można być jednak pewnym, że to one są głównymi winowajcami. W 1980 roku zaledwie 1 na 7 Amerykanów miał problem z otyłością, przez około 20 kolejnych lat ta liczba pozostawała niezmienna. Dopiero na początku XXI wieku aż 1 na 3 Amerykanów zaczął mieć problem z otyłością (a liczba chorujących na cukrzycę wzrosła przeszło dwukrotnie). Czy jednak zauważyć tu można udział cukru? Zdecydowanie tak ? to bowiem nie pierwszy raz, gdy wzrost jego spożycia powoduje tak duże występowanie cukrzycy i otyłości.

Co twierdzili specjaliści na ten temat?

Już na początku ubiegłego wieku cukrzycę wiązało się ze zbyt dużym spożyciem cukru ? tak twierdził między innymi Frederick Banting, który otrzymał nagrodę Nobla za kluczowe dla nauki i medycyny odkrycie insuliny. Podobne stwierdzenie w 1924 roku sformułował Haven Emerson z Uniwersytetu Columbia, który zauważył związek wzrostu spożycia cukru z zachorowaniami na wspomnianą chorobę oraz skokiem śmiertelności, który zbiegł się właśnie z tym wszystkim.

W to wszystko wplotło się jeszcze zwiększone produktowanie słodyczy i napojów gazowanych, a to wszystko zauważył Emerson ? z tym jednak, że większość ludzi mu nie uwierzyła. Wszystko za sprawą Elliotta Joslina, który porównywał spożycie cukru do spożywania ryżu. Ten drugi również był węglowodanem, a spożywany w dużych ilościach nie wywoływał u Japończyków cukrzycy. Porównywanie tych produktów było wtedy uzasadnione (ze względu na brak wiedzy dotyczącej fruktozy) i w logiczny sposób doprowadziło do pogrążenia teorii Emersona.

Kolejnym zagorzałym przeciwnikiem cukru był profesor John Yudkin, autor książki “Sweet and Dangerous”. W wyniku swoich badań przeprowadzonych na zwierzętach i? swoich studentach mężczyzna udowodnił, że cukier w znacznym stopniu zwiększa ryzyko zachorowań na cukrzycę typu 2 i choroby serca. Po raz kolejny jednak stwierdzenie o toksyczności słodkiej substancji zostało zanegowane, nie tyle przez samą błędność przekonań, co ?niewiarygodność? osoby je wygłaszającej. Równolegle z teorią dotyczącą cukru Yudkin zaproponował również taką określającą nieszkodliwość tłuszczów występujących diecie. Ta wydała się ludziom bezsensowna (za taką uznanoby ją zapewne i dziś), a ludzie ? idąc tym śladem ? uznali za niewiarygodne również i inne poglądy brytyjskiego profesora.

A co uważa się dziś?

Do dziś naukowcy nie byli w stanie wymyślić nic innego, nowego, co zmieniałoby w jakikolwiek sposób teorie dwóch mężczyzn przedstawione w poprzednich akapitach. Zauważył to również Gary Taubes pytając, co zmieniło się oprócz wagi Amerykanów i ich częstotliwości zachorowań na cukrzycę (które oczywiście zwiększyły się). Zmieniło się przede wszystkim nastawienie ludzi do cukru i sposobu jego metabolizowania. Już nikt nie neguje faktu, iż to cukier wpływa negatywnie na serce i wywołuje cukrzycę, co w sumie doprowadziło do powstania pojęcia ?syndromu metabolicznego?. To oznaczało stan, w którym komórki organizmu osoby kompletnie ignorują działanie insuliny. Jest to zatem wspomniana przez nas wcześniej insulinoodporność. Terminy te nie są dość popularne w mediach, głównie ze względu na skupianie się na tak zwanym ?złym cholesterolu? ? nie oznacza to jednak, iż one nie mają znaczenia. Insulina bowiem jest bardzo ważnym elementem w organizmie człowieka pozwalającym kontrolować poziom cukru we krwi, zwłaszcza po posiłku. Warto jednak wspomnieć, iż nie każda osoba posiadająca insulinoodporność zachoruje na cukrzycę. Wszystko zależy od tego, ile insuliny będzie w stanie wytworzyć organizm, by przełamać odporność komórek. Mimo wszystko jednak spożywanie cukru w dużych ilościach, nawet gdy są one odpowiednio redukowane przez organizm, może doprowadzić do różnych chorób serca.


Co jest powodem tego, że niektórzy ludzie nabywają odporność na insulinę? Badania wskazują niemal jednoznacznie, że istnieje związek pomiędzy tą odpornością a ilością tłuszczu zgromadzonego w wątrobie. Kiedy ilość tłuszczu w tym narządzie wzrasta? Tutaj niestety nie ma jednej odpowiedzi. Wybrane badania sugerują, iż gdy tyjemy, razem ze zwiększaniem masy ciała zwiększa się ilość tłuszczu w wątrobie. To jednak nie wyjaśnia faktu, że często na dużą ilość tłuszczu w wątrobie chorują także osoby szczupłe. Inni naukowcy (również Lustig) podają tutaj jednego winowajcę: cukier. Wyjaśnili to między innymi poprzez przeprowadzanie badań na szczurach ? podając im fruktozę w mgnieniu oka zaobserwowali ponoć odporność na insulinę.

Insulinoodporność dieta

Oczywiście o ile przy podawaniu fruktozy szczurom w warunkach laboratoryjnych wystarczy zaledwie tydzień by wywołać syndrom metaboliczny oraz insulinoodporność, w przypadku ludzi (którzy, dozują ten cukier w nieco mniej kontrolowanych i regularnych ilościach) może to potrwać kilka, kilkanaście miesięcy. Warto jednak wspomnieć, że stłuszczenie wątroby i idąca z nim w parze insulinoodporność nie są stałe i mogą być łatwo wyeliminowane, po prostu poprzez odstawienie cukru. Badania wykazały, że spożywając 8-10 puszek Coca Coli dziennie można ?zdobyć? odporność na insulinę w zaledwie kilka dni. Pijąc ich mniej można sobie zagwarantować to samo, jednak po dłuższym okresie czasu.

Naturalnie rzecz biorąc swoich przemyśleń nie należy opierać wyłącznie na szczurach i badanych w warunkach laboratoryjnych ludziach, którzy dostają określone, zazwyczaj bardzo duże dawki fruktozy w nienaturalnej formie. Badania jednak dają pewne pole do przemyśleń i być może w końcu doprowadzą do tego, jakie ilości cukru czy HFCS są dopuszczalne do spożywania bez obawy o nabycie którejś ze wspomnianych wcześniej (i tych wymienionych poniżej) chorób. Niestety, według Taubesa określenie tego będzie niemożliwe z jednego prostego względu. Jako że cukier i HFCS oddziałowują na organizm ludzki powoli i stopniowo, nie podlegają regulacjom FDA. W związku z tym badania przeprowadzane na nich musiałyby trwać całymi miesiącami i zawierać tysiące posiłków ? to byłoby po prostu zbyt kosztowne.

Cukier a rak

Do tej pory powiedzieliśmy już na temat chorób serca i cukrzycy typu II, które mogą być efektami nadmiernego spożywania cukru. A co, jeżeli to wszystko jest gorsze, niż to się z pozoru wydaje? Niewykluczone bowiem, iż cukier może wpływać na ryzyko zachorowań na choroby nowotworowe. Nie od dziś niektórzy naukowcy twierdzą, że osoby otyłe, chore na cukrzycę i posiadające insulinoodporność chorują na raka o wiele częściej ? i wcale nie budzi to już tak dużych kontrowersji, jak na początku.

Cukier a nowotwory

Jak się okazuje, w rozwoju choroby nowotworowej, między innymi w przypadku raka piersi i jelita grubego, konieczne jest posiadanie podwyższonego poziomu insuliny. Wniosek z tego nasuwa się jeden ? im mniej cukru spożywamy, tym mniejsze ilości insuliny będą potrzebne do jego regulowania. W związku z tym będziemy o wiele zdrowsi. Jak pisze Taubes, przed nowotworem, a zarazem otyłością uchroni nas bysie szczupłym i aktywnym fizycznie. To jednak nie jest tak łatwe, o czym przekonują uczeni. Wykluczenie cukru z diety jednak ? zdaniem wszystkich, naukowców i zajmujących się tematem dziennikarzy ? pozwala w znacznym stopniu zredukować szansę zachorowań na niektóre rodzaje raka. Właśnie dlatego większość naukowców prowadzących badania nad cukrem wcale go nie spożywa.


Podsumowanie

Zdrowe cukry – Obecnie nie ma definitywnych dowodów mówiących o tym, że cukier jest tym ?złym? składnikiem naszej diety. Każdy jednak z własnego doświadczenia wie, jaki ta substancja ma wpływ na ciało ludzkie i jak czuje się, gdy wyrzuca się go z własnej diety. Mimo zatem, że naukowo jego negatywny wpływ nie został potwierdzony, my możemy ?dmuchać na zimne? i na wszelki wypadek ograniczyć jego spożywanie. Najlepiej w tak dużym stopniu, jak to tylko możliwe.

Komentarze

  1. Krysia pisze:

    Ja staram się maksymalnie ograniczać cukier, jeżeli już ktoś musi słodzić to lepiej niech robi to cukrem brązowym.

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *